Renk Körlüğü

Renk Körlüğü Nedir ?

Göz retinasında yer alan koni hücreleri renkleri algılama görevini üstlenmişlerdir. Kırmızı ışığa yönelik koni hücreleri, yeşil ışığa yönelik koni hücreleri ve mavi ışığa yönelik koni hücreleri olmak üzere üç çeşit koni hücreleri vardır. Normal bir insanın renkleri eksiksiz algılayabilmesi, üç çeşit koni hücrelerinin uyum içinde çalışması ile mümkün olmaktadır. Normal olarak renkleri algılayan görme trikromat olarak tanımlanmıştır.

Renk körlüğü, göz retinasında yer alan ve renklerin algılamasını sağlayan koni hücrelerinden bazılarının bulunmaması, eksik bulunması ya da çalışmaması sebebiyle oluşan hastalıktır. Renk körlüğü olanların gözünde hangi ışığa yönelik koni hücreleri yoksa, eksikse ya da çalışmıyorsa o renkleri az algılar veya hiç göremezler.

Eğer renk körlüğü olan kişinin gözünde iki çeşit koni hücreleri varsa sadece iki çeşit koni hücrelerinin algıladığı renkleri ve renklerin karışımlarını görebilir. Eksik olan koni hücrelerine ait dalga boylarındaki renkleri göremez. Bu durumdaki kişilere dikromatik renk körü denir.

Renk Körlüğü Neden Olur ?
Renk Körlüğü Kimlerde Daha Fazla Görülür ?

Renk körlüğü doğuştan olabileceği gibi sonradan geçirilen hastalıklar sonucunda da oluşabilir. Renk körlüğü, yaşlanma ile birlikte gerçekleşen retina hücresi zedelenmesi ile de gerçekleşebilir. Beyindeki görme ile ilgili sinirlerin bulunduğu alanın zarar görmesi de renk körlüğüne neden olabilir.

Renk körlüğü, kadınlara oranla erkeklerde daha sık görülen, oldukça yaygın bir durumdur. En fazla görülen tipi, kırmızı ile yeşilin ayırt edilememesidir. Birçok kişi renk körü olduğunu kendiliğinden fark etmez. Kalıtımsal renk körlüğü olan erkeklerin kız çocukları renk körü olmamakla birlikte renk körlüğünün taşıyıcısı durumundadırlar. Taşıyıcı kadınların erkek çocuklarının yarısı da renk körü olarak doğabilmektedir.

Kalıtımsal renk körlüğünün temel sebebi hatalı kromozomun taşınmasından kaynaklanmaktadır. Bu sağlık problemi erkek ile kadın arasındaki kromozom farkı sebebiyle, kadının hatalı geni taşıyıcı olarak bulundurması neticesinde ortaya çıkmaktadır.

Erkeklerde bir anneden gelen X kromozomu, bir de babadan gelen Y kromozomu bulunur. Eğer anne taşıyıcı ise anneden gelen X kromozomuyla birlikte, erkek bebeğe renk körü geni geçmektedir. Kadınlar ise anneden gelen X kromozomuna ve babadan gelen Y kromozomuna sahiptir. Anneden gelen taşıyıcı kromozom olan X, kız bebeğine geçtiğinde renk körü olmaz, çünkü sağlam olan bir X kromozomu daha bulunmaktadır. Eğer ailede bulunan erkek çocuk renk körü ise, aynı ailede bulunan kız kardeşi de büyük ihtimal ile taşıyıcı olacaktır. Bu sebeple kız kardeşin doğacak erkek çocuğu %50 ihtimalle renk körü olacaktır.

Renk körlüğüne neden olan kalıtım harici etkenlerin bazıları şunlardır :

• Kafa travması : Kafaya alınan sert bir darbe sonucunda gözdeki görme sinirlerinin veya beyinde görme ile ilgili sinirlerin bulunduğu alanın zarar görmesi ile renk körlüğü oluşabilir.
• Kimyasal maddelere maruz kalma : Güçlü kimyasal maddelere maruz kalan kişilerde renk körlüğü görülebilir. Disülfür ve gübre ( karbon ) bulunan işyerleri örnek olarak verilebilir. Güçlü kimyasallara maruz kalan kişilerde olabilecek renk körlüğü zaman içinde giderilebilir.
• Parkinson hastalığı : Parkinson hastalığı nörolojik bir bozukluk olduğu için, görmenin gerçekleştiği retinadaki görme sinirlerine zarar verebilir ve onların işleyişini bozarak renk körlüğüne sebep olabilir.
• Katarakt : Katarakt ile meydana gelen doğal göz merceği gölgelenmesi renkli görme yetisini tahrip ederek renk körlüğüne sebep olabilir.
• Bazı ilaçların kullanımı : Bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar renk körlüğüne yol açabilir. Örneğin kalp hastalıklarının tedavisinde ve yüksek tansiyon tedavilerinde kullanılan bazı ilaçlar ile epilepsi tedavisinde kullanılan tiagabin olarak bilinen antiepileptik ilacı renk körlüğüne sebep olabilir.
• Leber’in kalıtsal optik nöropatisi : Özellikle erkeklerde görülür. Bu optik nöropati türü diğer belirtileri taşımayan ama bir derece renk körlüğü yaşayan kişileri bile etkileyebilir. Kırmızı ve yeşil renkleri körlüğü özellikle bu durum ile bağlantılıdır.
• Kallman sendromu : Bu kalıtsal durum, eksik ya da tam gelişmemiş cinsel organlara da neden olan hipofiz bezi bozukluğudur. Renk körlüğü bu sorunun belirtilerinden biri olabilir.
• Yaşlanma : Renk körlüğü, yaşlanma ile birlikte gerçekleşen retina hücresi zedelenmesi ya da beyindeki görme ile ilgili sinirlerin bulunduğu alanın zarar görmesi ile de oluşabilir.

Renk Körlüğü Belirtileri Nelerdir ?

Renk görme her insanın hayata bakışında son derece önemlidir. Beynimiz siyahla beyaz arasındaki tüm renkleri kırmızı, mavi ve yeşil gibi renklerden ve bu renklerin birbiri ile kaynaşmasından elde eder. İnsanlar normalde bu renkleri birbirleri ile karışık görür iken, renk körlüğü olanlarda bu renklerin bazılarını tanıyamama yani görememe durumu söz konusudur.

Renk körlüğü aslında belirti verir ama renk körlüğü olan kişi çevrenin normalde ne renklerde göründüğünü bilmediği için hastalığı fark edemeyebilir. Hastalıkta renkler yoğunluklarına bağlı olarak ayırt edilebilir. Görüş biçimi şeklinde başka bir belirti vermediği için renk körlüğünün fark edilmesi güçtür.

Renk körlüğü olanlar, gözlerindeki kırmızı-yeşil-mavi ışığa yönelik koni hücrelerinden hangileri eksikse ya da çalışmıyorsa o rengin tonlarını ayırt edemezler. Tam renk körlüğü olanlar tüm renkleri grinin tonları olarak görürler. Kırmızıyı bir başka gri, yeşili bir başka gri, maviyi bir başka gri olarak görürler. Kırmızıyı, maviyi, yeşili ayırt edebilirler fakat bu renklerin tonlarını ayırt edemezler.

Aşağıda bulunan belirtilerden bazılarının sizde var olduğunu hissediyorsanız bunlar renk körlüğü belirtileri olabilir :

• Giyim eşyaları arasında seçim yaparken başkalarına göre alakasız kombinler yapıyorsanız.
• Olgun domatazle ham domatez arasında seçim yapamıyorsanız.
• Pişmiş et ile az pişmiş arasındaki farkı gözlemliyemiyorsanız.
• Trafik işaret ve lambalarını farkedemiyorsanız.
• Renk görme testlerinde başarısız oluyorsanız.
• Kitap veya gazete okurken yazılar size silik bir şekilde görünüyorsa bu bir renk körlüğü belirtisi olabilmektedir. Özellikle ilk okul çağındaki öğrencilerin renk körlüğüne bağlı olarak harf ve rakamları silik algılaması geç öğrenmeye neden olmaktadır.
• Yeşil elmayla, sarı elma arasındaki farkı seçemiyor veya kırmızı elmayla yeşil elma arasında seçim yapmak istediğinizde düşünmek zorunda kalıyorsanız.
• Renk körlerinin ortak noktası renkleri karıştırmalarına rağmen diğer insanlardan çok daha keskin görme kabiliyetine sahip olmalarıdır. Hangi yaşta olursanız olun gözlük kullanmak zorunda olduğunuz bir göz kusurunuz yoksa ve uzakta bulunan başkalarının göremediği ufak nesneleri şaşırtıcı derecede keskin görüyorsanız sizde renk körlüğü olabilir.

Renk Körlüğü Çeşitleri Nelerdir ?

Renk körlüğü olanlar gözde bulunan kırmızı-yeşil-mavi ışığa yönelik koni hücrelerinden hangileri yoksa ya da çalışmıyorsa o hücrelerin duyarlı olduğu renkleri eksik algılar veya hiç göremezler. Renk görmedeki eksikliğe göre farklı renk körlükleri bulunmaktadır. Kısmi renk körlüklerinin birkaç tanesi bir arada görülebilir.

• Kırmızı Renk Körlüğü ( Protonopia ) : Kırmızı ışığa yönelik koni hücreleri olmadığı ya da çalışmadığı için kırmızı renginin tonlarını ayırt edemezler. Kısmi renk körlüğüdür.
• Yeşil Renk Körlüğü ( Deuteranopia ) : Yeşil ışığa yönelik koni hücreleri olmadığı ya da çalışmadığı için yeşil renginin tonlarını ayırt edemezler. Kısmi renk körlüğüdür.
• Mavi Renk Körlüğü ( Tritanopia ) : Mavi ışığa yönelik koni hücreleri olmadığı ya da çalışmadığı için mavi renginin tonlarını ayırt edemezler. Kısmi renk körlüğüdür.
• Tam Renk Körlüğü ( Anopia Monokromatik ) : Kırmızı-yeşil-mavi ışığa yönelik koni hücrelerinin hiçbirinin olmadığı ya da çalışmadığı durumda kişi tüm renklerin eksikliğinden dolayı tam renk körüdür. Tam renk körleri hiç bir rengi ayırt edemezler, tüm renkleri grinin tonları olarak görürler.